หลักสูตรเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ศึกษา (Southeast Asian Studies): โครงการสำรวจศึกษาอารยธรรมสุโขทัย ประจำภาคปลาย ปีการศึกษา 2564

หลักสูตรศิลปศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ศึกษา คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้จัดทำโครงการสำรวจศึกษาอารยธรรมสุโขทัย ประจำภาคปลาย ปีการศึกษา 2564 ระหว่างวันที่ 11 – 13 มีนาคม 2565 ณ จังหวัดสุโขทัย จังหวัดกำแพงเพชร และจังหวัดพิษณุโลก โดยมีนักศึกษาชั้นปีที่ 2 จำนวน 37 คน และอาจารย์ 2 ท่าน เข้าร่วมโครงการ

รายงานโดย รัตนาภรณ์ ซิมกระโทก

และ กัลยานี ศรีพันธ์ชาติ

โดยโครงการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเสริมสร้างศักยภาพและประสบการณ์ให้กับนักศึกษาในการสำรวจศึกษาจากสถานที่จริงในแหล่งอารยธรรมสุโขทัย และให้นักศึกษาฝึกฝนการทำงานเป็นกลุ่มร่วมกันพร้อมทั้งเป็นการปลูกฝังค่านิยมในการมีส่วนร่วมอนุรักษ์โบราณสถานและแหล่งสำคัญทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมของชาติให้แก่นักศึกษา

พวกเราเริ่มออกเดินทางจากคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ในวันที่ 11 มีนาคม เวลา 05:00 น. ซึ่งในโครงการนี้ นักศึกษาได้มีส่วนร่วมในการรับผิดชอบงานเป็นกลุ่ม อันได้แก่ งานประสานงาน งานสวัสดิการ งานวิชาการ และงานสันทนาการ ภายใต้การกำกับดูแลของอาจารย์ ดร.เวียงคำ ชวนอุดม และอาจารย์ ดร.ณัฐหทัย มานาดี เพื่อเสริมสร้างทักษะความรับผิดชอบและทำงานกันเป็นทีม โดยเดินทางถึงจังหวัดสุโขทัยในตอนเที่ยงและรับประทานอาหารกลางวันที่อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย

กิจกรรมสันทนาการบนรถระหว่างทางไปสถานที่จุดหมาย

และในตอนบ่ายได้ทำการสำรวจและเยี่ยมชมโบราณสถานในอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย ได้แก่ วัดนางพญา วัดสวนแก้วอุทยานใหญ่ วัดเจดีย์เจ็ดแถว และวัดช้างล้อม พร้อมรับฟังการบรรยายจากอาจารย์เวียงคำ ชวนอุดม หลังจากนั้นในเวลา 14:40 น. จึงได้เริ่มสำรวจศึกษาโบราณสถานวัดเจ้าจันทร์ (แหล่งอารยธรรมเขมรที่แพร่อิทธิมาไกลถึงศรีสัชนาลัย) หลุมขุดค้นวัดชมชื่น (ร่องรอยของคนก่อนประวัติศาสตร์และพัฒนาการทางวัฒนธรรมผ่านหลายยุคสมัย แต่เนื่องจากหลุมขุดค้นวัดชุ่มชื่นปิดชั่วคราวเนื่องจากสถานการณ์โควิดจึงไม่ได้เข้าชม) และวัดพระศรีรัตนมหาธาตุเชลียง (ศูนย์กลางดั้งเดิมก่อนย้ายไปยังพื้นที่ศรีสัชนาลัยปัจจุบัน ที่ปรากฏร่องรอยสิ่งก่อสร้างทั้ง สมัยขอม สุโขทัย และอยุธยา) ทั้งยังได้สำรวจแหล่งเตาเผาสังคโลกบ้านเกาะน้อย และเมื่อเที่ยวชมโบราณสถานและแหล่งขุดค้นจนครบแล้วจึงได้เดินทางเข้าที่พักเมืองเก่าสุโขทัยในเวลา 17:15 น. และรับประทานอาหารเย็นตามอัธยาศัย เป็นอันจบกิจกรรมของวันแรก

ถ่ายรูปหมู่ที่วัดช้างล้อม ศรีสัชนาลัย

ในวันที่ 12 มีนาคม 2565 นักศึกษารับประทานอาหารเช้าตามอัธยาศัย และในเวลา 08:00 น. เริ่มออกสำรวจศึกษาโบราณสถานนอกตัวเมืองสุโขทัย ได้แก่ ศาลตาผาแดง แหล่งเตาทุเรียง วัดพระพายหลวง (ศูนย์กลางอำนาจขอมเดิม) วัดศรีชุม (ตำนานแห่งพระพุทธรูปพูดได้) วัดสะพานหิน สรีดภงค์ และวัดเชตุพน และในตอนบ่ายนักศึกษาได้ปั่นจักรยานสำรวจศึกษาโบราณสถานในกำแพงเมืองเก่าสุโขทัยตามอัธยาศัย ได้แก่ วัดมหาธาตุ วัดศรีสวาย วัดสระศรี และศาลตาผาแดง โดยมีตลาดริมน้ำให้แวะจับจ่ายใช้สอยและมีที่นั่งริมน้ำให้รับประทานอาหาร ซึ่งจะเปิดเวลาประมาณ 17:00 น. ทุกวันศุกร์-วันอาทิตย์ เป็นอันปิดท้ายกิจกรรมของวันที่สอง

บรรยากาศการถ่ายรูปหมู่ที่วัดพระพายหลวง

การถ่ายรูปหมู่ที่วัดศรีชุม

ในวันที่ 13 มีนาคม 2565 ซึ่งเป็นวันสุดท้ายของโครงการ หลังจากรับประทานอาหารเช้าเรียบร้อยแล้ว จึงได้ออกเดินทางไปยังจังหวัดกำแพงเพชร เพื่อสำรวจศึกษาแหล่งโบราณคดีในเขตอรัญญิก อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร เป็นเมืองที่มีวัฒนธรรมร่วมสมัยทั้งสุโขทัยและอยุธยา สิ่งก่อสร้างที่นี่สร้างด้วยศิลาแลงเป็นหลัก และมีขนาดใหญ่โต อันได้แก่ วัดพระสี่อิริยาบท วัดสิงห์ และวัดช้างรอบ โดยระหว่างทางก็ได้มีกิจกรรมสันทนาการบนรถเพื่อความสนุกสนาน เมื่อเที่ยวชมโบราณสถานต่างๆจนครบแล้ว จึงได้เดินทางกลับมหาวิทยาลัยขอนแก่นโดยสวัสดิภาพในเวลา 19:30 น. โดยประมาณ

วัดพระสี่อิริยาบท กำแพงเพชร

ด้วยความร่วมมือทั้งกายและใจของนักศึกษาและอาจารย์ ทำให้โครงการประสบความสำเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี การลงพื้นที่สำรวจศึกษาอารยธรรมสุโขทัยในครั้งนี้ ทำให้นักศึกษาได้เรียนรู้เรื่องราวทางประวัติศาสตร์อันยาวนานของอาณาจักรสุโขทัย จากทั้งการฟังบรรยายจากอาจารย์และประสบการณ์จากการสำรวจสถานที่จริง ได้เรียนรู้ถึงความเจริญรุ่งเรืองของสุโขทัยในอดีต ลัทธิความเชื่อ ศิลปะในรูปแบบต่างๆ รวมไปถึงอิทธิพลจากเพื่อนบ้านที่ได้ขยายเข้ามาจนทำให้ศิลปะในสุโขทัยล้วนมีความแตกต่างกันไปตามอารยธรรมที่ได้รับเข้ามา รวมไปถึงได้มีส่วนร่วมในการรับผิดชอบงานฝ่ายต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นฝ่ายประสานงาน ฝ่ายวิชาการ ฝ่ายสวัสดิการ และฝ่ายสันทนาการ ทำให้ทุกคนได้เรียนรู้การทำงานเป็นกลุ่มและสามารถปฏิบัติหน้าที่ที่ได้รับมอบหมายได้อย่างดีเยี่ยม ซึ่งความรู้และการปฏิบัติหน้าที่จริงเหล่านี้เป็นประโยชน์อย่างยิ่งและสามารถนำไปต่อยอดสำหรับการศึกษารายวิชาต่างๆและการทำงานในอนาคตต่อไป